اینده روشن در طالع جوانی کشور / نشاط عبادی شاخصه جوان قرآنی
به قلم : منیره غلامی توکلی
" جوانی" واژه ای با فراز و فرود های بسیار، گاه آمیخته با بی تجربگی می شود و توجیه کننده خطاها و گاه با شور و نشاط، جستجوگری، حق طلبی، پویایی و اعتماد به نفس، شجاعت، بی پروایی عشق و خوداتکایی، آمیخته می شود و مایه پیشرفت و ترقی انسان و حتی یک جامعه و نسل می شود.
" جوانی" واژه ای با فراز و فرود های بسیار، گاه آمیخته با بی تجربگی می شود و توجیه کننده خطاها و گاه با شور و نشاط، جستجوگری، حق طلبی، پویایی و اعتماد به نفس، شجاعت، بی پروایی عشق و خوداتکایی، آمیخته می شود و مایه پیشرفت و ترقی انسان و حتی یک جامعه و نسل می شود.
یکی از بزرگترین و تلخ ترین ویژگی های دوره جوانی، کوتاهی و برگشت ناپذیر بودن آن است. دوره ای کوتاه که هر اندازه از آن بهره مند شویم در آینده برخوردار خواهیم بود.
در علم روانشناسی محدوده سنی 15 تا 30 سالگی را سن جوانی می نامند، اما در کشورهای مختلف در تعیین محدوده سنی دوره جوانی، نگرش های متفاوتی وجود دارد در کشور ما از 17 سالگی تا 29 سالگی را دوران جوانی می نامند.
اهمیت دوره جوانی را می توان از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داد. در تعریف جوامع نیز می توان ردپایی از جوانی را دید. کشورهایی که دو سوم جمعیت آنها بین 17 تا 30 سالگی قرار داشته باشند، کشورهایی با " جمعیت جوان" می گویند.
نیروی جوان، متور محرک جامعه
برای یک نظام یا کشور برخورداری از نیروی جمعیت جوان از ابعاد مختلفی دارای اهمیت است. چرا که جوان محور حرکت یک جامعه محسوب می شود. در امر دفاعی، تولیدات اقتصادی، تولیدات علمی، حرکت های سیاسی و فرهنگی این جوانان هستند که با نیروی جوانی پیش قراولان خواهند بود.
جوانی ظرفیت بی نظیر و بی بدیلی است که پیشرفت هر کشور در گرو استفاده درست از پتانسیل های آن است.
اگر چه شاید یک کشوری بتواند پیشرفت های خود را در عرصه های مختلف با جمعیت میان سال نسبت به سایر کشورها بخصوص کشورهای تازه توسعه یافته، همچنان در رأس هرم تولیدات و فن آوری و ... قرار دهد اما باز هم در فرایندهای مختلف پیشرفت و توسعه نیازمند وارداتی است که به راحتی هم قابل تجارت نیست و آن وارد کردن " نیروی جوان" یا " نیروی کاری " است .
وارد کردن نیروی جوان نیاز به آن دارد تا مغزهای متفکر و دستان قدرمند، جوانان را با وعده ها و امکانات بسیار زیادی خریداری کنند در حالیکه اگر این نیروی جوان، از مردمان همان کشور بود نیاز به این همه سرمایه گذاری نداشت.
یکی دیگر از راه های جبران نیروی جوان در یک کشور " مهاجر " پذیر بودن آن کشور است و این در حالی است که وقتی یک کشور، مرزهای آبی ، خاکی و هوایی خود را برای پذیرش مهاجر از سایر کشورها باز می گذارد در این صورت مرزهای فرهنگی ، قومی و در نهایت عرق ملی آن کشور تحت تأثیر قرار می گیرد.
به طوری که کمتر می توان گمان داشت ، مهاجران عرق و تعصب و وطن پرستی برای دفاع از کشور میزبان و دولتمردان آن به خرج دهند و این کشور را در شرایط بحرانی بسیار ملموس است.
با وجود تمامی این اطلاعات و آگاهی از اهمیت نسل جوان در یک کشور متأسفانه چند سالی است که با برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های غلط، چنان میزان موالید در ایران کاهش یافته است که سازمان ملل پیش بینی کرده ایران بعد از کشورهای امارات و بحرین ، رتبه سوم جهان از نظر سرعت پیر شدن جمعیت را دارد.
(بنابر گفته علی اکبر محزون ? مدیرکل جمعیت ، آمار و اطلاعات جمعیتی، در سال های اخیر، جمعیت کشورمان از مرحله جوانی به میانسالی گذار کرده، اکنون 40 درصد جمعیت کشور را میانسالان و 31 درصد را نیز جمعیت جوان بین 15 تا 29 سال تشکیل می دهند. اگر سیاست های جمعیتی را به درستی به کار نگیریم ، جمعیت کشور در آینده نزدیک به سمت سالمندی خواهد رفت و اکنون نرخ موالید در دنیا 2/19 و در ایران 5/18 درصد است. علاوه بر این، می توانم بگویم ایران از لحاظ جمعیتی سومین کشور در منطقه است، ولی از لحاظ نرخ موالید در بین کشورهای همسایه در جایگاه هشتم هستیم.)1
معضلات پیری جمعیت / جمعیت جوان، قدرت ملی
کشوری با جمعیت میانسال یا سالخورده نیز برای خود گرفتاری هایی دارد که مهم ترین آنها (نگرانی در مورد رشد اقتصادی، تولیدات علم و فن آوری، کاهش نیروی کاری و عدم توسعه فرهنگی و اجتماعی است از طرف دیگر هزینه های تحمیلی جمعیت سالخورده بر سیستم بهداشت و درمان، تأمین حقوق بازنشستگان و خدمات و تأمین رفاه سالمندان به راحتی از عهده کشور سالمند بر نمی آید.)
اهمیت نیروی جوان در اقتدار و قدرت ملی و دفاعی نیز قابل توجه است. دفاع و امنیت یک کشوری با اکثریت جمعیت جوان است، کشوری با جمعیت جوان از خودش بهرتر می تواند دفاع می کند چرا که نیروی جوانی نیروی مبارزه با ناحقی و باطل است در حالیکه یک کشور با اکثریت جمعیتی میانسال و پیر در این زمینه دچار مشکل است.
در دنیای سیاست و در عرصه بین المللی فراوانی جمعیت به حدی قابل اهمیت است که آن را یکی از مؤلفه های قدرت نامیده اند مثلا کشور چین با هندوستان به خاطر فراوانی جمعیت دارای حق وتو و یا قدرت بالای منطقه ای هستند.
این مسئله برای کشور و نظام ما که دشمنان عدیده ای دارد باید از جایگاه اهمیتی بیشتری برخوردار باشد که در طول هشت سال دفاع مقدس همین نسل جوان و جمیعت محدوده سنی 13 تا 30 ساله بود که بیشترین رزمندگان و مدافعان خطوط مقدم را تشکیل می داد درحالیکه فرمانده هان و طراحان عملیات های مهم چون شهید علم الهدی، شهید باقری، شهید زین الدین، شهید وزوایی و سردار شهید متوسلیان.... در محدوده سنی جوانی قرار داشتند.
ویژگی های جوان شایسته از منظر قرآن
اما برای کشور ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران که بیشترین مسلمانان شیعه را دارد، افزایش موالید و برخورداری از امتیازات جمعیت جوان از بعد مذهبی نیز دارای اهمیت است.
با غور در سوره ها و آیات قرآن کریم مصداق هایی از جوانان شایسته از نظر خداوند تبارک و تعالی را می بینیم. جوانانی قرآنی چون، حضرت یوسف، حضرت اسماعیل، حضرت یحی و زنان جوانی چون مریم (س)، مادر حضرت موسی و آسیه همسر فرعون ... گروه های جوان و حق طلبی چون اصحاب کهف.
از نظر قرآن ویژگی های جوان شایسته :
1 ) تقوا و پرهیزگاری است ... وَ اتَّقُوا اللّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ); ... و از خدا پروا نمایید و بدانید خدا با پرهیزکاران است. و در جایى دیگر مى فرماید: (... إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاکُمْ ...); ... گرامى ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست...
2) داشتن ایمان و دورى از شرک: (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلى رَسُولِهِ ...); اى کسانى که ایمان آورده اید به خدا و پیامبرش و کتابى که بر او نازل کرده ایمان بیاورید...
و به این ترتیب ، 3)عدالت طلبی و حمایت از مظلومان، 4) کوشش و تلاش، 5) حق پذیری : (نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ نَبَأَهُمْ بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْناهُمْ هُدىً) 6) شهامت و شجاعت، 7) عفت و پاکدامنى : ( فَجاءَتْهُ إِحْداهُما تَمْشِی عَلَى اسْتِحْیاء..) 8) پرهیز از افراط و تفریط 9) خوش اخلاقى و تواضع در برابر مردم که می توان در صحبت های لقمان حکیم با فرزندش به کرات آن را دید 10) عبادت و امر به معروف و نهی از منکر، 11) خداپرستی، (... وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً...) 12) نیکی به پدر و مادر ( بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبى وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینِ وَ الْجارِ ذِی الْقُرْبى ...) 13) یادآوری معاد و روز قیامت، 14) تزکیه و تعلیم از دیگر ویژگی های جوان شایسته قرآنی است. 2
جوان شاسته مسلمان از منظر احادیث و روایات
از نظر پیامبر اسلام (ص) جوان شایسته مسلمان، جوانی است که خداوند بخاطر او بر فرشتگانش مباهات می کند ( خدا به جوان عابد بر فرشتگان خود مباهات می کند و می گوید: بنده مرا بنگرید که به خاطر من از تمایلات خود چشم پوشیده است.)
پیامبر(ص)خداوند را دوستدار جوانی می داند که عمر خود را در عبادت خدا به سر می برد و می فرمایند: ( فضیلت حوان عابد که از آغاز جوانی عبادت کند بر پیری که وقتی سن بسیار یافت عبادت کند چون فضیلت پیغمبران بر سایر مردم است.)
و امام علی (ع) نیز در اهمیت آموزش در دوره جوانی می فرمایند :نخستین چیزهایى که جوانان مىباید آنها را بیاموزند ، کارهایى است که در بزرگى بِدان نیازمند مىشوند . و در حکمتی دیگر توصیه می کنند (هرگاه به مشورت نیازمند شدى ، نخست ، از مشورت با جوانان آغاز کن؛ زیرا ذهن آنان ، تیزتر و حدس آنان ، سریعتر است . پس مسئله را به میانسالان و پیرمردان ، واگذار تا در آن نقّادى کرده ، بهترین را برگزینند؛ چرا که تجربه آنان ، بیشتر است)
از این خوشه چینی اسلامی در آیات و روایات می توان گفت : کشوری با جمعیت جوان می تواند گام های بلند و قوی در راه اعتلا و پیشرفت همه جانبه بردارد که جوانان آن اهل عبادت باشند. جوانانی که ویژگی های جوان قرآنی را در خود متبلور سازند و ایمان، کوشش و تلاش، شهامت و شجاعت، بصیرت و تزکه نفس و احترام به بزرگتر ها به ویژه والدین را چنان در خود نهادینه سازند که سرمایه های بی بدیل جهان اسلام محسوب شوند، اما اگر خدای نکرده در بند شهوت دنیا طلبی و شهوت های جنسی غرق شوند بنابر فرمایش معمار کبیر انقلاب (وانی که شهوت ران شود از کشور و خاک میهنش دفاع نخواهد کرد و سودی برای کشور نخواهد داشت.)
منابع :
گزارش ایسنا " ایرانی که پیر می شود"
جوان از دیدگاه قرآن ،دانشنامه موضوعی قرآن
نهج الفصاحه ( بخش احادیث مربوط به " جوان – شباب" )
پایگاه رضوانه ، حوزه 310 حضرت مرضیه (س)
انتهای پیام / ت
